به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران، چهل و سومین نشست نقد کتاب بزرگسال کتابخانه مرکزی پارک شهر به نقد و بررسی کتاب «خار و میخک» نوشته یحیی السنوار اختصاص داشت. این نشست روز دوشنبه سوم دی ماه با حضور کریم شنی، مترجم اثر و محمدجواد مهدی‌زاده، منتقد؛ و امیر بیک محمدی، مدیر آژانس ادبی تماس در سالن جلسات کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران برگزار شد.

کریم شنی در ابتدا درباره روند ترجمه این اثر گفت: کتاب «خار و میخک» نتیجه ۱۵ سال رفت‌وآمد من در محور مقاومت و یکی از ده‌ها کتاب منتشر شده درباره مقاومت است. این کتاب به همت آژانس ادبی تماس منتشر شده است. آژانس ادبی تماس کتاب‌های خوب را از چین تا آمریکا با رعایت کپی رایت به مترجمان ایرانی معرفی می‌کند. همچنین این نشر کتاب‌های خوب ایرانی را نیز به مخاطبان خارج از کشور معرفی می‌کند.

 وی ادامه داد: بعد از بحران غرب آسیا در سوریه، آژانس تماس با ناشران عراق، سوریه و لبنان تماس گرفت و کتاب‌های زیادی را درباره مقاومت با هدف ترجمه دریافت کرد. من پیش از این کتاب «زندان خون» نوشته نزار صالح را ترجمه کردم. عنوان اصلی کتاب «حبس الدم» است که شیخ اشراق هم در آن زندان محبوس بوده است.

مترجم اثر افزود: این کتاب روایت وقایع حلب و جنایات داعش در سوریه و یک رمان پست مدرن است که در آن نویسنده این وقایع را با زندگی خیرالدین اسدی ادیب حلب ترکیب کرده است. اسدی به ایران علاقه‌مند بوده و به شیراز و مشهد سفر کرده است.

شنی با بیان اینکه کتاب «زندان خون» مانند یک دانش‌نامه است که مخاطب را با تاریخ شام و حلب آشنا می‌کند، عنوان کرد: نویسنده در این کتاب از پنج گونه زبانی استفاده کرده و اثر نفیسی در ادبیات عرب خلق کرده است.

وی با اشاره به ترجمه کتاب دیگری با عنوان «تشلما» بیان کرد: «تشلما» یک لغت کنعانی به معنای «الهه غروب» است. من هم اسم رمان را به الهه غروب ترجمه کردم. این کتاب هم یک رمان جنگی است و نشان می دهد که چگونه داعش می‌خواسته سوریه را تصرف کند.

شنی با بیان اینکه قرار بود یحیی سنوار برای کتاب «خار و میخک» تقریظ بنویسد، گفت: متاسفانه شهادت ایشان مانع این کار شد. به هر حال کتاب را ناشر وقف محور مقاومت کرده است و به همین دلیل قیمت اثر بسیار پایین است.

وی بیان کرد: این رمان گاهی ممکن است موجب خستگی مخاطب شود و بنابراین در ترجمه تلاش کردم از برخی اصطلاحات زبان فارسی برای کتاب استفاده کنم تا برای مخاطب ایرانی جذاب باشد.

این مترجم ادبیات مقاومت با اشاره به پاورقی‌های استفاده شده در کتاب «خار و میخک» عنوان کرد: این رمان تاریخی است و اطلاعات تاریخی اش زیاد است و به همین دلیل نویسنده از شخصیت‌ها و وقایع به سرعت عبور می‌کند. به همین دلیل در قالب پاورقی توضیحات کم و مفیدی داده شده است.

شنی با اشاره به تحلیل جوامع اسلامی در این اثر گفت: کتاب را وقتی مطالعه می کنید دغدغه‌های جامعه اسلامی ما در مسایل اجتماعی را مشاهده می‌کنید. این شهید بزرگوار تحلیل‌های خوبی درباره ازدواج، اشتغال، حجاب و ... ارائه می‌دهد. بنابراین می‌فهمیم مشکل اسلام همه جا یکی است. همچنین این کتاب اطلاعات فرهنگی خوبی از فرهنگ اعراب به ویژه در فلسطین به مخاطب ایرانی ارائه می‌دهد.

وی درباره عنوان کتاب «خار و میخک» گفت: در جنوب فلسطین صحرایی است؛ در یک تاریخی آنقدر اسرای فلسطین زیاد شدند که این محوطه را سیم خاردار کشیدند و این حصار به الکتریسته وصل بود. بعد هر که می‌خواست از اینجا بیرون برود به سیم خاردار می‌چسبید و بعد به آن شلیک هم می‌شد. این صحنه‌ای از رمان است که در آن اسرا عزیزانشان را تکه تکه روی سیم خاردارها می بینند.

مترجم اثر در پاسخ به این سوال که چرا در کتاب به ایران اشاره‌ای نشده است بیان کرد: شهید سنوار فرمانده اطلاعاتی بود و با آگاهی به اینکه ایران در جامعه عرب تابو است هوشمندانه وارد آن نشده است.

مهدی زاده؛ منتقد نشست در ادامه با بیان اینکه کتاب «خار و میخک» را می‌توان از ابعاد مختلف بررسی کرد، گفت: نویسنده کتاب فرمانده مقاومت است و آن را به عنوان فرزند نوار شمالی غزه و یک فرمانده مقاومت می‌شناسیم؛ پس کسی این کار را نوشته که خودش جز مهمی از محور مقاومت است.

وی ادامه داد: کتاب «خار و میخک» بین زندگی نامه و رمان است و سنوار برخی از وقایع تاریخی را به شخصیت های داستان پیوند زده است. در داخل کتاب راوی سوم شخص است اما درجاهایی خود شخصیت داستان را روایت می کند و دربرخی بخش‌ها هم دانای کل تغییر می‌کند. بنابراین مواردی از جا به جا شدن راوی را در کتاب مشاهده می‌کنیم. سنوار به خوبی نظم و انسجام زمانی را رعایت کرده است و این کتاب تصویری از ۴۵ سال تاریخی می‌دهد.

مهدی‌زاده با بیان اینکه ترجمه کتاب بسیار روان است، عنوان کرد: من ترجمه خانم خواجه زاده از کتاب «خار و میخک» را هم بررسی و تطابق دادم و این نسخه به مراتب قوی‌تر است. در هر دو نسخه ترجمه شده کتاب‌ها به ارزش افزوده‌ای نیاز دارند. از آنجاکه که ممکن است مخاطب درباره آن کشور اطلاعی نداشته باشند، در این کتاب پاورقی‌های خوبی درباره اشخاص و امکان هست که به مخاطب اطلاعاتی درباره شخصیت‌ها  و ... می‌دهد. پس کتاب‌های درباره فلسطین و لبنان و حتی آثار مرتبط با ادبیات مقاومت باید اطلاعات کاملی را به مخاطب در قالب پاورقی بدهد.

وی ادامه داد: در کتاب اشاراتی به جنگ داخلی لبنان داده شده است. همانطور که می‌دانید این جنگ با به رگبار بستن اتوبوس فلسطینی‌ها در لبنان آغاز شد و ۱۵ سال به طول انجامید. بعد در کتاب اشاره‌ای به کشتارهای اردوگاه‌های فلسطینی در بیروت شده است. در اینجا نویسنده می‌توانست اشاره‌ای به شکل‌گیری جنبش مقاومت و حزب الله در لبنان داشته باشد؛ چون شکل گیری جریان مقاومت در فلسطین از حزب الله لبنان است و از ۱۹۸۲ با عملیات علیه رژیم صهوینیستی شروع می شود.

منتقد نشست افزود: در این اثر بحث جنگ خلیج فارس و درگیری آمریکا و عراق مطرح می شود و سنوار درباره صدام سخنانی می گوید که نیاز دارد به مخاطب ایرانی شرح داده شود که نسبت به نگاه فلسطینیان درباره صدام فهم بهتری بیابد. چون در فلسطین گروه‌های مختلف مبارزاتی وجود دارد که هر کدام از این گروه‌ها نگرش‌های مختلفی دارند.

این محقق ادبیات مقاومت در پاسخ به این سوال که آیا به جریان اخوان به اندازه کافی پرداخته شده گفت: برخی یا به شدت تحت تاثیر اخوان هستند یا مخالف آن. هر جایی که بخواهیم درباره اخوان حرف بزنیم باید مسایل مختلفی را مانند سخنان برخی از شخصیت‌های ما درباره شخصیت‌های اخوان درنظر بگیریم. بین حافظ اسد و اخوان درگیری‌هایی وجود داشت و الان هم به اینجا رسید. توضیح درباره اخوان مفصل است و به کتاب مجزایی نیاز دارد البته در کتاب در قالب پاورقی توضیح داده شده و شاید بیشتر از آن مخاطب را خسته کند. اما باید به صورت کلی نگرش های اخوان شرح داده شود چون اگر این توضیح و شناخت نباشد مخاطب ایرانی ممکن است نسبت به اخوان و گرایشات آن دچار ابهام باشد.

امیر بیگ محمدی، مدیر آژانس ادبی تماس نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه روایت دست اول از تاریخ فلسطین خیلی کم است، گفت: در ایران ترجمه‌های کمی از این موضوع ارائه شده است. در حالی‌که جریان ترجمه و تبادل فرهنگی باید تقویت شود چون گفتگوی بین فعالان فرهنگی جهان عرب و ایران می‌تواند فضا را برای تعاملات و وحدت ایجاد کند.

وی بیان کرد: امیدوارم این کتاب نقطه آغازی برای این تبادل فرهنگی و روایت های دست اول از تاریخ فلسطین باشد. ناشران ایرانی گاردی نسبت به ترجمه آثار در این باره دارند و به دلیل نگاه سنتی نمی خواهند وارد فضاهای جدی تر شوند. اگر این رویکرد تغییر یابد شاهد تعاملات جامعه ایرانی و جهان عرب هستیم.